در پی یک حادثه دریائی میان ترکیه و یونان، مناسبات این دو کشور عضو ناتو که هر دو اخیرا به شرق هم گرایش پیدا کرده اند بیش از پیش تیره شده است و یونان در مورد حمله یک ناوچه ترکیه به یک کشتی ماهیگیری آن کشور به دولت ترکیه اعتراض کرده است.
اختلافهای ترکیه و یونان ریشه عمیق تاریخی دارد و میان طرفین اینک همان اختلاف نظرهائی وجود دارد که در قرن نوزدهم پس از استقلال یونان وجود داشت و شاید عثمانی قرنها پیش از این وقایع، يونان و جزایر ایونی را به همین دلایل تصرف کرده بود.
اختلاف نظرهای دو سرزمین که در دو سوی اژه نیلگون و پر جزیره قرار گرفته اند حتی به قبل از دوران اسکندر مقدونی می رسد و پیش از این تاریخ و قشون کشی ایرانیان که بر ساحل غربی آسیای صغیر حکمروانی داشتند به خاک اصلی یونان، با همین انگیزه صورت گرفته بود و به این ترتیب اختلاف نظر ساکنان دو ساحل شرقی و غربی اژه در طول تاریخ همیشه مسئله داغ روز بوده است. میتوان گفت مشکلات فعلی در روابط ترکیه و یونان با وجود «عضویت» در یک اتحادیه نظامی دنباله مسئله «شرق» است – مسئله ای که امپراتوری عثمانی با توسعه طلبی های خود در قرون جدید آنرا پدید آورده بود. یونانیان که تا قبل از قرن نوزدهم هیچگاه یک دولت واحد تشکیل نداده بودند و تنها در برابر حملات خارجی با هم متحد میشوند در دومین دهه قرن ۱۹ بمنظور مبارزه با سلطه عثمانی و کسب استقلال خود متحد شدند و با کمک قدرتهای بزرگ و به اروپا در نیمه اول قرن گذشته به تسلط عثمانی پایان دادند صورت یک کشور مستقل در آمدند اما این کشور مستقل هیچگاه از معارضه با عثمانی و نیز سایر دولتهای بالکان رهائی نداشت و از این رهگذر در دو جنگ اول و دوم جهانی آسیب فراوان دید. در جنگ دوم مدتها این کشور در تصرف آلمان بود.
انگلیس در ۱۸۱۵ با قیمومت بر جزایر ایونی وتحت الحمايه قرار دادن آنها که از نتایج شکست ناپلتون بود برای ۱۲ سال بعد که یونان به استقلال رسید انرا از معارضه با عثمانی آسوده ساخت، اما این کار موقتی بود عثمانی که تا سال ۱۹۱۴ بر قبرس حکمروائی داشت در این تاریخ که آتش جنگ جهانی اول روشن شده بود این جزیره را در جنگ با انگلیس از دست داد.
وجود یک اقلیت نسبتا نیرومند ترک در قبرس از نتایج سلطه طولانی عثمانی براین جزیره است که با وجود داشتن تمدنی یونانی ویونانی زبان بودن مردم آن از خاک یونان فاصله زیادی دارد ومجاور سرزمین ترکیه است.
بعد از جنگ جهانی اول که عثمانی ضمن آن از پای در آمد و از آن امپراطوری بزرگ چیزی باقی نماند یونانیان برای تصرف سرزمین سابق بیزانس بر باقیمانده خاک عثمانی که ترکیه امروزی باشد تاختند و همین حادثه باعث بروز کینه عمیقی میان دو ملت شد. با اینکه این حمله به قیمت بوجود آمدن دولت ترکیه تمام شد، معذلک کینه باقی ماند و اختلاف نظر دو کشور برسر دریای اژه ونیز قبرس که یونانی زبانها متمایل به دولت یونان و ترک زبانان متمایل به دولت ترکیه هستند ادامه یافت و حتی در سال ۱۹۷۴ از مداخله نظامی ترکیه در قبرس دو کشور در آستانه جنگ قرار گرفتند. خروج یونان از فعالیتهای نظامی ناتو نتیجه همین معارضات دو کشور بوده است. یونان پس از این اقدام به شرق متمایل شد و اینک ترکیه نیز همین سیاست را در پیش گرفته است ولی با همه علائق مشترک دو کشور اختلاف نظرهای قدیمی آنها که میراث اعصار و قرون است همچنان باقی مانده است.
نوشیروان کیهانی زاده
